Kılavuzlukta tarafsızlık tartışması alevlendi !
Kocaeli-1 Bölgesel Hizmet Sahası kılavuzluk ve römorkör ihalesini yüzde 89,5 kamu payı teklifiyle kazanan Safi Deniz Hizmetleri A.Ş. (HAS), sadece yüksek oran rekoru kırmakla kalmadı, aynı zamanda çıkar çatışması kuşkusunu da gündeme taşıdı.
HAS’ın Kocaeli-1 Pilotaj İhalesini Alması Tarafsızlık Tartışmasını Alevlendirdi
Kocaeli-1 Bölgesel Hizmet Sahası kılavuzluk ve römorkör ihalesini yüzde 89,5 kamu payı teklifiyle kazanan Safi Deniz Hizmetleri A.Ş. (HAS), sadece yüksek oran rekoru kırmakla kalmadı, aynı zamanda çıkar çatışması kuşkusunu da gündeme taşıdı. HAS’ın çoğunluk hissedarı Hakan Safi, 2014’te özelleştirme yoluyla devralınan Derince limanında hakim ortak konumunda bulunuyor. Bugün SAFİPORT markasıyla faaliyet gösteren bu liman, aynı kılavuzluk bölgesi içinde yer alıyor ve halen kendi rıhtımlarında yüzde 30 kamu payıyla pilotaj-römorkör hizmeti veriyor. Böylece bir liman işletmecisi, doğrudan rakibi olan diğer limanlara da bölgesel tek yetkili olarak hizmet sunmaya hazırlanıyor.
Uluslararası kurallar kılavuzluk hizmetlerinin ticari baskılardan uzak ve tam tarafsızlıkla yürütülmesini zorunlu kılıyor. IMO’nun A.960 (23) Kararı, pilotajın “güvenli seyrüsefer için hayati bir kamu hizmeti” olduğunu vurgular ve pilot kuruluşunun “liman işletmecileri, terminal operatörleri veya gemi sahipleriyle çıkar ilişkisi taşımayacak şekilde kurumsal olarak bağımsız” olmasını tavsiye eder. Karar, kılavuz kaptanın iş güvencesine dair hüküm de getirerek ticari baskı altına girmesini engellemeye çalışır. IMPA’nın 2008/2 no’lu Tavsiye Kararı ise daha doğrudan bir dil kullanır: “Bir liman işletmecisinin, hizmet verdiği bölgede pilotaj tekeline sahip olması çıkar çatışması yaratır; düzenleyici otorite bu birleşmeyi onaylamamalıdır.” Avrupa Birliği’nin 2014 tarihli liman hizmetleri paketine eşlik eden açıklamalar da pilotajın “ayrımcılık yapılmadan, objektif kriterlerle” sunulması gerektiğini yineler. Türkiye’de ise Limanlar Yönetmeliği’nin 39’uncu maddesi gemiler arasında ayrım gözetilmemesini emreder fakat sahiplik konusunda bu uluslararası standartlardaki netlikten yoksundur.
Sektör temsilcileri, aynı grubun hem SAFİPORT limanını işletecek hem de bölgedeki tüm gemilerin kılavuzluk (bleki de daha sonra farklı bir yapıyla römorkör) ihtiyacını karşılayacak olmasının çeşitli riskler doğurduğunu dile getiriyor. En sık belirtilen risk, rıhtım önceliği ve manevra pencerelerinde görülebilecek kayırmacılık. Tarifelerin ince ayarlı indirim veya bindirimlerle rekabete yön verebilmesi, hatta liman içi akıntı ve trafik verilerinin rakipler aleyhine kullanılabilmesi ihtimali de dile getiriliyor. Bu endişeler, Rekabet Kurumunun 4054 sayılı Kanun’un hâkim durum hükümlerinin devreye girebileceği yorumlarına yol açıyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın önünde iki kritik soru duruyor. Birincisi, yüzde 89,5 gibi olağanüstü yüksek pay oranının şirkete yatırım ve bakım için yeterli kaynak bırakıp bırakmayacağı. İkincisi, liman sahipliği ile bölgesel pilotaj tekelini nasıl ayrıştıracağı. Bazı çevreler, sözleşmeye tarafsızlık hükmü eklenmesinin çözüm olmayacağını savunuyor; zira IMO ve IMPA kararları “bağımsız kurumsal yapı” talep ederken, yalnızca sözleşme maddesine dayanan kontrol mekanizmasının kâğıt üzerinde kalacağına dikkat çekiyor.
Henüz sözleşme imzalanmadı. İdarenin şirketten ayrıntılı finansal fizibilite ve çıkar çatışmasını önleyici somut adımlar isteyip istemeyeceği, hatta gerekirse ihaleyi iptal ederek ikinci teklif sahibi DEKAŞ’a dönüp dönmeyeceği sektör tarafından merakla bekleniyor. Karar sadece İzmit Körfezi’ni değil, bundan sonraki tüm pilotaj ihalelerini şekillendirecek. Gelir ile deniz emniyetini dengeleyecek kurumsal bir çözüm bulunamazsa, yüksek kamu payı rekoru uzun vadede hizmet kalitesine ağır fatura kesebilir.
Ana Sayfa
Foto Galeri
Kılavuzlukta tarafsızlık tartışması alevlendi !
